Urraburua edo zapatila

Urraburua, zenbait autonomia erkidegotan zapata morisca edo zapatila izenez ezagutzen dena, bisiguaren familia berekoa da, Esparidotarrena, Perciformes ordenakoa. Familia horretako arrainek gorputz konprimitua dute.

non arrantzatzen da?

Urraburua sakonera txikiko itsas arraina da, Atlantikoko ekialdekoa, Britainiar Irletatik Hegoafrikako eta Mediterraneo itsasoko kostetaraino. Kostaldeko arraina da, eta normalean itsasertz hareatsuetako hondoetan eta algekin bizi da, ur gazikaretako aintziretan eta eremu arrokatsuetan. Neguan sakonago bizi da, 30 metro inguruan. Ale helduenak sakonera handiagoetara irits daitezke. Udan, normala da ur-azaletik gertu aurkitzea, portuetan. Bakarrik edo talde txikitan dagoen arrain beldurtia da.

Urraburuaren arrantza oso urtarokoa da eta udazkeneko hilabeteetara mugatzen da. Horregatik, eta urraburu basatiak oso garestiak direnez, arrain-haztegietan asko ekoizten da. Erromatarren garaitik landatzen da, eta gaur egun haztegiak daude Mediterraneoko herrialde gehienetan eta Atlantikoko kostalde batzuetan. Horrela, urte osoan eskura daiteke, arrazoizko prezioan.

Arraina oso hotz heltzen da helmugara, ia bizirik, arrantzaren ondorioz nekerik jasan gabe. Hala ere, hazkuntzako urraburuaren haragia itsasoan harrapatutakoa baino bigunagoa eta zapore gutxiagokoa da.

Espezierik ezagunenak

Merkatuan garrantzi handiena duten bi urraburu-espezie daude: Europako urraburua (Sparus auratus) eta Japoniako urraburua (Chrysophyrus major). Azken honen laborantza oso hedatua eta garatua dago.

Zenbait merkatutan urraburua salpa edo salema (Sarpa sarpa) izenarekin saltzen da, beste familia batekoa den arraina, urraburuaren antzeko itxura fisikoa duena. Salemaren gorputza luzetarako zerrenda horiz josita dago, eta ezaugarri hori ez du urraburuak. Salemaren prezioa txikiagoa izaten da, eta horrek ere lagundu diezaguke identifikatzen.

Ezaugarriak

• Forma: Gorputz obalatua, altua, konprimatua, buru handia, ezpain zabalak eta begi txikiak ditu, familia bereko espezieekin alderatuta.
• Gutxieneko neurria: 20 cm.
• Kolorea: Larruazal gris urdinxka iluna bizkarraldean, isla grisekin eta zilarreztatuekin alboetan eta sabelean. Ezkata handiak ditu. Bere begien artean duen urre-koloreko zerrenda bertikal bereizgarriagatik bereizten da beste arrainetatik, honek izena eman eta nahastezin bihurtzen duelarik. Bere haragia zuria eta sendoa da.
• Luzera eta pisua: Urraburua pieza osoen truke saldu ohi da. Urraburu basatien pisua 800 gramokoa da ale txikienetan, eta 3-4 kilokoa handienetan. Arrain-haztegiko urraburuak 180-300 gramo (erraziokoa) eta kilo bat artean pisatzen du. Urraburu basatiaren ale batzuk 70 cm-koak dira, baina arrain-haztegiek 40-50 cm-ko luzera izaten dute.
• Elikadura: Urraburua haragijalea da funtsean. Bere hortz zorrotzekin harrak, itsaskiak (batez ere molusku bibalbioak) eta arrain txikiak jaten ditu. Batzuetan algak ere jaten ditu.