Krispeta edo japuta

Krispeta arrain erdigantzatsua da, eta 5 gramo gantz ditu jan daitekeen 100 gramo bakoitzeko. Proteina gehiago ditu, arrain gehienek baino gehiago. Gainera, proteina horiek balio biologiko handikotzat jotzen dira, funtsezko aminoazido guztiak dituztelako. Krispetak ere hainbat bitamina eta mineral ematen ditu. Bitaminen artean, B multzokoak diren batzuk daude, hala nola B3, B6 eta B12. Batez beste, B3 bitamina du, beste arrain batzuek duten kopuruarekin alderatuta. Bitamina horrek lagundu egiten du makronutrienteek duten energia aprobetxatzen (karbohidratoak, proteinak eta gantzak), baita sexu-hormonak ekoizten eta glukogenoaren sintesian ere (glukosa-erreserba gibelean eta muskuluan).

Krispetan, B12 bitamina kopuru handietan agertzen da. Arrautzek eta haragi askok (animalia-jatorriko elikagaiek, hau da, bitamina horren iturri natural bakarrak) daukatena baino handiagoa da. B12 bitaminak funtzio garrantzitsuak ditu, bere ekarpen egokia ezinbestekoa baita globulu gorrien heltzerako, material genetikoaren eraketarako eta neuronen funtzionamendu egokirako.

Krispetak A, E eta D bitamina liposolubleak ere baditu, gibelean eta muskuluetan metatzen direnak. A bitaminak mukosak, azala eta gorputzeko beste ehun batzuk mantentzen, hazten eta konpontzen laguntzen du. Gainera, infekzioei aurre egiten laguntzen du, eta beharrezkoa da nerbio-sistemaren garapenerako eta gaueko ikusmenerako. Hezurren hazkuntzan eta gibeleko entzimen eta sexu-hormona eta giltzurrungaineko hormonen ekoizpenean ere parte hartzen du. E bitaminak garrantzi berezia du organismoan lipidoen antioxidatzaile gisa. Bestetik, D bitaminak kaltzioa xurgatzen, hezurretan metatzen eta odolean metatzen laguntzen du.

Mineralei dagokienez, potasioa, iodoa, selenioa eta fosforoa dira ugarienak, eta magnesioa, proportzio txikiagoan. Magnesio- eta fosforo-edukia ertaina da gainerako arrainek dutenarekin alderatuz gero; potasioa, berriz, arrain gehienek baino ugariago dute. Mineral hori beharrezkoa da nerbio-sistemaren funtzionamendurako eta muskuluen jarduerarako. Gainera, zelularen barruko eta kanpoko oreka hidrikoan esku hartzen du.

Iodoa ezinbestekoa da tiroide guruinak ongi funtziona dezan, funtzio metaboliko ugari erregulatzen baititu, baita fetuaren hazkuntza eta garunaren garapena ere. Selenioa antioxidatzailea da, eta gantzen metabolismoan eta sistema immunologikoan ere parte hartzen du. Fosforoa hezurretan eta hortzetan dago, nerbio-sisteman eta muskuluen jardueran eragiten du, eta energia lortzeko prozesuetan parte hartzen du.

Magnesioa, azkenik, nerbio-sistemarako eta muskuluen jarduerarako beharrezko minerala da, eta zelularen barruko eta kanpoko uraren orekan parte hartzen du.

mcg = mikrogramoak